Ευεξία Οδοντιάτρων
#Παρακολουθείτε τα προγράμματά μας και κερδίζετε σε κάθε νέα συμμετοχή σας!
Μετά την πρώτη σας συμμετοχή σε οποιοδήποτε από τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα ή δράσεις (εξαιρούνται τα δωρεάν webinars), αποκτάτε το προνόμιο να επωφεληθείτε από 5% έκπτωση σε κάθε επόμενη εγγραφή σας! Σας προσκαλούμε να παρακολουθήσετε τα προγράμματά μας και να αξιοποιήσετε αυτή τη μοναδική ευκαιρία να εξελιχθείτε επαγγελματικά, κερδίζοντας παράλληλα προνόμια σε κάθε νέα συμμετοχή σας. Αναβαθμίστε τις δεξιότητές σας και απολαύστε τα οφέλη της συνεχούς εκπαίδευσης μαζί μας με προνομιακές τιμές!
#Ακαδημαϊκή και Επιστημονική Υπεύθυνη
Μαρία Αντωνιάδου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Οδοντιατρικής Σχολής
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Επαγγελματική εξουθένωση (Burnout) στους οδοντιάτρους: Αιτίες, επιπτώσεις και τρόποι αντιμετώπισης
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να αποδυναμώσει την επαγγελματική πορεία των οδοντιάτρων, οδηγώντας σε αμφισβήτηση της σταδιοδρομίας τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε πρόωρη αποχώρηση από την κλινική πρακτική. Όταν το burnout γίνεται χρόνιο, η έλλειψη κινήτρου, η συναισθηματική και σωματική εξάντληση, καθώς και η αίσθηση επαγγελματικής στασιμότητας, μπορούν να μειώσουν την ικανοποίηση από το επάγγελμα, κάνοντας τους επαγγελματίες να αναζητήσουν εναλλακτικές σταδιοδρομίες ή ακόμη και να εγκαταλείψουν εντελώς το χώρο της οδοντιατρικής (Antoniadou et al., 2023).
Σημαντική επιβάρυνση στο φαινόμενο προκάλεσε και η πανδημία COVID-19, η οποία δημιούργησε νέες προκλήσεις για τους επαγγελματίες υγείας. Τα περιοριστικά μέτρα, η μείωση των επισκέψεων των ασθενών, η αβεβαιότητα και ο αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης οδήγησαν σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα burnout μεταξύ των Ελλήνων οδοντιάτρων (Antoniadou, 2022c).
1. Αιτίες του Burnout στους οδοντιάτρους
Υψηλές επαγγελματικές απαιτήσεις και άγχος
Η φύση της οδοντιατρικής απαιτεί διαρκή συγκέντρωση και ακρίβεια. Οι συνεχείς θεραπείες, η λεπτομερής εργασία και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις αυξάνουν την ψυχοσωματική καταπόνηση. Οι ασθενείς, που συχνά βιώνουν άγχος και φόβο, μεταφέρουν αυτήν την ένταση στον επαγγελματία, ο οποίος καλείται να διατηρήσει ψυχραιμία και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης (Antoniadou et al., 2023).
Επιπλέον, η έλλειψη χρόνου για ανάπαυση και ανανέωση επιδεινώνει την κατάσταση. Πολλοί οδοντίατροι εργάζονται εξαντλητικά ωράρια, χωρίς να δίνουν σημασία στην προσωπική τους ευεξία, οδηγώντας σε χρόνια κόπωση και μειωμένη επαγγελματική ικανοποίηση (Antoniadou, 2022b).
Οικονομική αβεβαιότητα και επιχειρηματικές υποχρεώσεις
Οι οδοντίατροι που διατηρούν ιδιωτικά ιατρεία αντιμετωπίζουν όχι μόνο τις κλινικές απαιτήσεις του επαγγέλματος, αλλά και τις διοικητικές και οικονομικές προκλήσεις που συνεπάγεται η επιχειρηματική διαχείριση. Το φορολογικό βάρος, οι δαπάνες του ιατρείου και η αβεβαιότητα σχετικά με τη ροή των ασθενών δημιουργούν επιπρόσθετο άγχος (Antoniadou, 2022a). Oι επαγγελματίες λοιπόν καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ποιοτική παροχή υπηρεσιών και τη βιωσιμότητα της επιχείρησής τους, γεγονός που συχνά οδηγεί σε επαγγελματική εξουθένωση και μειωμένο κίνητρο (Antoniadou, 2022c).
Δυσκολίες στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
Η υπερβολική αφοσίωση στο επάγγελμα αφήνει ελάχιστο χρόνο για προσωπική ζωή, με αποτέλεσμα την απομόνωση και την ψυχική εξάντληση. Πολλοί οδοντίατροι αναφέρουν ότι η αδυναμία διαχωρισμού της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής συμβάλλει στην εμφάνιση burnout, καθώς δεν έχουν επαρκή χρόνο για ξεκούραση, χόμπι ή κοινωνική δραστηριότητα (Antoniadou et al., 2023). Στον σημερινό επαγγελματικό στίβο, η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι οδοντίατροι. Το επάγγελμα απαιτεί υψηλή συγκέντρωση, συνεχή ενασχόληση με θεραπευτικά και διοικητικά θέματα, στρατηγική διαχείριση και επικοινωνία με ασθενείς, αφήνοντας συχνά ελάχιστο χρόνο για την προσωπική ζωή. Το αποτέλεσμα είναι η συναισθηματική και σωματική εξάντληση, η απομόνωση και η μείωση της ποιότητας ζωής του επαγγελματία (Antoniadou et al., 2023).
Η έλλειψη χρόνου για ανάπαυση και κοινωνική ζωή
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι οδοντίατροι που εργάζονται αδιάκοπα και δεν αφιερώνουν χρόνο για ξεκούραση και κοινωνικές δραστηριότητες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ικανοποίησης από το επάγγελμα και να επηρεάσει αρνητικά τις προσωπικές σχέσεις και την ψυχολογική ευεξία (Antoniadou, 2022b). Επιπρόσθετα, οι επαγγελματίες που δεν θέτουν όρια στο ωράριό τους και παραμένουν συνεχώς διαθέσιμοι για τους ασθενείς ή τις διοικητικές υποχρεώσεις τους τείνουν να βιώνουν μεγαλύτερη συναισθηματική εξάντληση. Σε πολλές περιπτώσεις, το άγχος της επαγγελματικής απόδοσης μεταφέρεται και στον ελεύθερο χρόνο, καθιστώντας δύσκολη τη χαλάρωση και την απόλαυση προσωπικών στιγμών, γεγονός που κάνει επισφαλή την οικογενειακή ζωή. Οι οδοντίατροι είναι μεταξύ των επαγγελματιών με τα μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων (ΕΛΣΤΑΤ).
Οι γυναίκες οδοντίατροι και η πρόκληση της ισορροπίας επαγγελματικής vs προσωπικής ζωής vs μητρότητας
Η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι ακόμα πιο απαιτητική για τις γυναίκες επαγγελματίες υγείας. Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, οι γυναίκες οδοντίατροι συχνά αντιμετωπίζουν πρόσθετες ευθύνες, όπως τη διαχείριση της οικογένειας, τη φροντίδα ηλικιωμένων συγγενών ή των παιδιών με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται ψυχικά και σωματικά.
Η ισότητα των φύλων στην επαγγελματική ανάπτυξη των γυναικών οδοντιάτρων είναι ένα ζήτημα που απαιτεί ενεργή υποστήριξη τόσο από την κοινωνία όσο και από τους άνδρες επαγγελματίες ως συμμάχους. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη σημασία της ενδυνάμωσης των γυναικών στον χώρο της υγείας και τον ρόλο που μπορούν να παίξουν οι άνδρες σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια μπορείτε να βρείτε στο άρθρο:
Empowering Women in Healthcare: The Critical Role of Male Allies
Πώς να ενισχυθεί η ισορροπία εργασίας - προσωπικής ζωής
Θέσπιση ξεκάθαρων ορίων στο ωράριο εργασίας
Οι οδοντίατροι μπορούν να μειώσουν την επαγγελματική εξουθένωση θέτοντας αυστηρά όρια στο ωράριό τους. Ο καθορισμός συγκεκριμένων ωρών εργασίας και η αποφυγή εξωεργασιακών ασχολιών μετά από αυτές τις ώρες συμβάλλουν στη δημιουργία ενός υγιούς διαχωρισμού μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής (Antoniadou, 2022c).
Εξισορρόπηση ευθυνών μέσω της ανάθεσης εργασιών σε άλλους και την αναζήτηση βοήθειας
Πολλοί επαγγελματίες αισθάνονται την ανάγκη να αναλαμβάνουν όλες τις εργασίες μόνοι τους, γεγονός που αυξάνει το άγχος και την κόπωση. Η ανάθεση αρμοδιοτήτων στο προσωπικό του ιατρείου, η χρήση ψηφιακών εργαλείων για την αυτοματοποίηση διαδικασιών και η αξιοποίηση συνεργατών μπορεί να ελαφρύνει το φορτίο εργασίας και να επιτρέψει στον οδοντίατρο να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην προσωπική του ζωή (Antoniadou et al., 2023).
Ενσωμάτωση χρόνου για χόμπι και κοινωνικές δραστηριότητες
Η ενασχόληση με δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με την εργασία, όπως η γυμναστική, η τέχνη ή η μουσική, μπορεί να λειτουργήσει ως φυσικός μηχανισμός αποφόρτισης από το άγχος. Έρευνες δείχνουν ότι οι επαγγελματίες που αφιερώνουν χρόνο για χόμπι εμφανίζουν μειωμένα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης και μεγαλύτερη επαγγελματική ικανοποίηση (Antoniadou, 2022b).
Ψυχολογική υποστήριξη και δικτύωση με συναδέλφους
Η αλληλεπίδραση με άλλους επαγγελματίες που βιώνουν παρόμοιες προκλήσεις μπορεί να βοηθήσει τους οδοντιάτρους να διαχειριστούν το στρες και να ανταλλάξουν πρακτικές συμβουλές για τη διατήρηση της ισορροπίας εργασίας-ζωής. Η συμμετοχή σε επαγγελματικές ομάδες και η λήψη καθοδήγησης από μέντορες μπορεί να προσφέρει πολύτιμη υποστήριξη (Antoniadou, 2022c).
Συνολικά η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ευεξίας και της επαγγελματικής ικανοποίησης των οδοντιάτρων. Με τη σωστή οργάνωση του ωραρίου, την ενσωμάτωση χόμπι και δραστηριοτήτων εκτός εργασίας, καθώς και την αξιοποίηση της υποστήριξης από επαγγελματικές κοινότητες, οι οδοντίατροι μπορούν να μειώσουν το burnout και να απολαμβάνουν μια πιο ισορροπημένη και ποιοτική ζωή.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υποστήριξη των γυναικών επαγγελματιών στον χώρο της υγείας, μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο:
Empowering Women in Healthcare: The Critical Role of Male Allies
Συνέπειες του Burnout στους οδοντιάτρους
Η επαγγελματική εξουθένωση δεν επηρεάζει μόνο την ψυχική και σωματική υγεία του οδοντιάτρου, αλλά και την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει στους ασθενείς του. Η χρόνια έκθεση σε έντονο εργασιακό στρες, σε συνδυασμό με τις υψηλές απαιτήσεις του επαγγέλματος, μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες που επηρεάζουν τόσο την επαγγελματική ικανοποίηση όσο και τη συνολική λειτουργία του οδοντιατρείου.
1. Ψυχολογικές επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι στενά συνδεδεμένη με την ψυχική υγεία, καθώς οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψη, συναισθηματική απομόνωση και μειωμένο κίνητρο (Antoniadou, 2022b).
Αυξημένο άγχος και στρες
Οι οδοντίατροι εργάζονται κάτω από συνθήκες υψηλής πίεσης, καθώς η ακρίβεια και η υπευθυνότητα που απαιτείται στη δουλειά τους είναι κρίσιμες. Η ανάγκη διατήρησης της συγκέντρωσης για πολλές ώρες και η συνεχής αντιμετώπιση αγχωμένων ή ανήσυχων ασθενών μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα άγχους. Οι απαιτητικές διοικητικές υποχρεώσεις, όπως η διαχείριση του ιατρείου και των οικονομικών, επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ψυχική υγεία του επαγγελματία (Antoniadou, 2022b).
Κατάθλιψη και συναισθηματική απομόνωση
Όταν το άγχος γίνεται χρόνιο και ανεξέλεγκτο, μπορεί να εξελιχθεί σε συναισθηματική εξάντληση και κατάθλιψη. Οι οδοντίατροι που πάσχουν από burnout συχνά βιώνουν μειωμένο ενδιαφέρον για την εργασία τους, αίσθημα αποτυχίας και απώλεια ικανοποίησης από την αλληλεπίδραση με τους ασθενείς. Παράλληλα, μπορεί να αποφεύγουν κοινωνικές δραστηριότητες και να απομονώνονται από το περιβάλλον τους, γεγονός που εντείνει περαιτέρω την ψυχολογική τους επιβάρυνση (Antoniadou et al., 2023).
Μειωμένο κίνητρο και αίσθηση επαγγελματικής απογοήτευσης
Η συνεχής καταπόνηση και η έλλειψη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του κινήτρου για εξέλιξη και καινοτομία. Πολλοί επαγγελματίες αναφέρουν ότι, παρά την αγάπη τους για την οδοντιατρική, αισθάνονται παγιδευμένοι σε μια αδιάκοπη ρουτίνα χωρίς ευκαιρίες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης και αυτό του ςκάνει δυστυχισμένους (Antoniadou, 2022c).
2. Σωματικές επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης
Το burnout δεν επηρεάζει μόνο την ψυχική υγεία των οδοντιάτρων, αλλά έχει και σοβαρές επιπτώσεις στο σώμα τους. Τα πιο συχνά σωματικά προβλήματα που σχετίζονται με την εξουθένωση είναι οι κεφαλαλγίες, οι μυοσκελετικές παθήσεις και ο χρόνιος πόνος (Antoniadou et al., 2023).
Συχνές κεφαλαλγίες και κόπωση
Η έντονη συγκέντρωση και η πίεση για ακρίβεια και λεπτομέρεια στις θεραπείες μπορούν να προκαλέσουν χρόνια κεφαλαλγία και νοητική κόπωση. Οι οδοντίατροι που εργάζονται πολλές ώρες χωρίς διαλείμματα εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα ημικρανιών, έντασης στους κροταφικούς μύες και χρόνια κόπωση που επηρεάζει την καθημερινή τους λειτουργικότητα (Antoniadou, 2022b).
Μυοσκελετικά προβλήματα λόγω κακής στάσης εργασίας
Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οδοντίατροι είναι οι πόνοι στην πλάτη, στον αυχένα και στους ώμους, οι οποίοι οφείλονται στη στατική στάση σώματος και στις επαναλαμβανόμενες κινήσεις (Antoniadou et al., 2023). Η παρατεταμένη καταπόνηση των αρθρώσεων και των μυών μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες παθήσεις, όπως η αυχενική σπονδυλοαρθρίτιδα και η τενοντίτιδα των άνω άκρων.
Χρόνιος πόνος και αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων
Η επαγγελματική εξουθένωση έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, καθώς το χρόνιο στρες επηρεάζει αρνητικά την καρδιακή λειτουργία. Ο παρατεταμένος εργασιακός φόρτος μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αρτηριακή πίεση, διαταραχές ύπνου και αύξηση του σωματικού βάρους, τα οποία αποτελούν παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις (Antoniadou, 2022b).
3. Επιπτώσεις στην επαγγελματική απόδοση
Η επαγγελματική εξουθένωση επηρεάζει άμεσα την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει ένας οδοντίατρος. Όταν ένας επαγγελματίας είναι εξαντλημένος, η συγκέντρωσή του μειώνεται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λάθη στις θεραπείες και στη μείωση της ικανοποίησης των ασθενών (Antoniadou, 2022c).
Λιγότερη συγκέντρωση και αυξημένα λάθη στις θεραπείες
Η υπερβολική κόπωση και το ψυχικό βάρος μπορούν να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων, τη λεπτομέρεια στις εργασίες και τη γενική απόδοση του οδοντιάτρου. Έρευνες δείχνουν ότι οι επαγγελματίες που βιώνουν burnout έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν λάθη κατά τη διάγνωση και τη θεραπεία, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών τους (Antoniadou, 2022b).
Μειωμένη ικανοποίηση των ασθενών
Οι ασθενείς είναι σε θέση να αντιληφθούν τη διάθεση του οδοντιάτρου τους και την ποιότητα της επικοινωνίας του. Όταν ένας επαγγελματίας είναι υπερβολικά αγχωμένος ή κουρασμένος, μπορεί να φαίνεται λιγότερο προσιτός, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την εμπειρία του ασθενούς. Η κακή επικοινωνία και η έλλειψη συναισθηματικής διαθεσιμότητας από τον επαγγελματία μπορεί να μειώσει την εμπιστοσύνη των ασθενών και να οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης (Antoniadou, 2022c).
Αποδυνάμωση της επαγγελματικής πορείας και πρόωρη παραίτηση από το επάγγελμα
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να αποδυναμώσει την επαγγελματική πορεία των οδοντιάτρων, οδηγώντας σε αμφισβήτηση της σταδιοδρομίας τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε πρόωρη αποχώρηση από την κλινική πρακτική. Όταν το burnout γίνεται χρόνιο, η έλλειψη κινήτρου, η συναισθηματική και σωματική εξάντληση, καθώς και η αίσθηση επαγγελματικής στασιμότητας, μπορούν να μειώσουν την ικανοποίηση από το επάγγελμα, κάνοντας τους επαγγελματίες να αναζητήσουν εναλλακτικές σταδιοδρομίες ή ακόμη και να εγκαταλείψουν εντελώς το χώρο της οδοντιατρικής (Antoniadou et al., 2023).
Στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης του Burnout στους οδοντιάτρους
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην υγεία των οδοντιάτρων όσο και στην ποιότητα της περίθαλψης που παρέχουν. Ωστόσο, με την εφαρμογή στοχευμένων στρατηγικών, είναι δυνατό να προληφθεί ή να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το φαινόμενο. Παρακάτω αναλύονται οι βασικότερες στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης του burnout, βασισμένες στη βιβλιογραφία και σε επιστημονικά ευρήματα.
1. Εργασιακή ισορροπία και αυτοφροντίδα
Η διατήρηση μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης. Οι οδοντίατροι που ενσωματώνουν συνειδητά πρακτικές αυτοφροντίδας, δίνοντας προτεραιότητα τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική τους υγεία, εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα burnout και μεγαλύτερη επαγγελματική ικανοποίηση. Έρευνες δείχνουν ότι η αυτοφροντίδα, μέσα από την οργάνωση του ωραρίου, τη σωματική δραστηριότητα, τις τεχνικές χαλάρωσης και τη θέσπιση ξεκάθαρων ορίων εργασίας, συμβάλλει στη διατήρηση της ευεξίας και της απόδοσης των επαγγελματιών υγείας (Antoniadou et al., 2023).
Οργάνωση του ωραρίου με τακτικά διαλείμματα
Η συνεχής εργασία χωρίς διαλείμματα οδηγεί σε υπερκόπωση και μειώνει τη συγκέντρωση. Οι οδοντίατροι μπορούν να μειώσουν το στρες και να βελτιώσουν την απόδοσή τους καθορίζοντας μικρά διαλείμματα κάθε 1-2 ώρες. Μελέτες δείχνουν ότι τα διαλείμματα βοηθούν στη διατήρηση της γνωστικής απόδοσης και της σωματικής αντοχής (Antoniadou, 2022b).
Τακτική σωματική άσκηση και υγιεινή διατροφή
Η φυσική δραστηριότητα μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, και συμβάλλει στην ψυχολογική ισορροπία (Antoniadou, 2022a). Οδοντίατροι που ασχολούνται με αερόβια άσκηση (όπως περπάτημα, κολύμβηση ή ποδηλασία) τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης. Παράλληλα, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του burnout. Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ωμέγα-3 λιπαρά (όπως οι ξηροί καρποί και τα λιπαρά ψάρια) και η αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης καφεΐνης και ζάχαρης βοηθούν στη σταθεροποίηση της διάθεσης και στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας (Antoniadou et al., 2023).
Εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός, το mindfulness και τα ηχόλουτρα
Ο διαλογισμός, η γιόγκα και οι τεχνικές ελεγχόμενης αναπνοής είναι εξαιρετικά εργαλεία για τη μείωση του στρες και την ενίσχυση της αυτοσυγκέντρωσης και συστήνονται για τους επαγγελματίες υγείας. Οι οδοντίατροι που εφαρμόζουν τακτικά πρακτικές mindfulness (συνειδητή προσοχή στη στιγμή) αναφέρουν μειωμένα επίπεδα άγχους, καλύτερη διαχείριση των δύσκολων περιστατικών στο ιατρείο και βελτίωση της συνολικής ψυχολογικής τους κατάστασης (Antoniadou, 2022b).
Ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος χαλάρωσης που κερδίζει ολοένα και περισσότερη αναγνώριση είναι και τα ηχόλουτρα. Αυτές οι τεχνικές βασίζονται στις δονήσεις και τις συχνότητες του ήχου για να επιφέρουν βαθιά χαλάρωση, να μειώσουν την ένταση και να βελτιώσουν τη συναισθηματική ισορροπία.
Τα οφέλη των ηχόλουτρων στην αντιμετώπιση του Burnout
Βοηθούν στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος, μειώνοντας το στρες και το αίσθημα κόπωσης.
Προάγουν βαθιά χαλάρωση, ενισχύοντας τη συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα.
Μειώνουν την αρτηριακή πίεση και συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.
Δημιουργούν ένα αίσθημα γαλήνης και αναζωογόνησης, βοηθώντας τους οδοντιάτρους να επανακτήσουν την ψυχική τους ευεξία.
Ανακαλύψτε τη δύναμη της ηχοθεραπείας!
Mπορείτε να ζήσετε μια πιστοποιημένη και μοναδική εμπειρία ηχόλουτρων και να ανακαλύψετε πώς ο ήχος μπορεί να σας βοηθήσει να αποφορτιστείτε από το άγχος και να ανακτήσετε τη ζωτικότητά σας.
Η ενσωμάτωση της ηχοθεραπείας στην καθημερινότητά σας μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για τη διαχείριση του burnout και την αποκατάσταση της εσωτερικής σας αρμονίας.
2. Αλλαγές στο περιβάλλον εργασίας
Το περιβάλλον εργασίας παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη ή την αποφυγή του burnout. Οι οδοντίατροι μπορούν να μειώσουν το εργασιακό άγχος μέσα από την εργονομική βελτίωση του χώρου, τις αισθητικές παρεμβάσεις, τις προσθήκες πινελιών που ικανοποιούν τις 5 αισθήσεις (5 senses branding), την τεχνολογική αναβάθμιση και τη συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας.
Βελτίωση της εργονομίας στον χώρο εργασίας
Η συνεχής καταπόνηση του μυοσκελετικού συστήματος είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες burnout στους οδοντιάτρους (Antoniadou et al., 2023). Η σωστή εργονομία του χώρου εργασίας, όπως η ρύθμιση της καρέκλας και του φωτισμού, η τοποθέτηση των εργαλείων σε εύκολα προσβάσιμες θέσεις και η χρήση εργονομικών καθισμάτων, μπορεί να μειώσει τις μυϊκές εντάσεις και την κόπωση.
Συνεργασία με ψυχολόγους ή επαγγελματίες υγείας για διαχείριση του στρες
Η ψυχολογική υποστήριξη και η καθοδήγηση από ειδικούς μπορούν να βοηθήσουν τους οδοντιάτρους να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα απέναντι στο άγχος. Έρευνες δείχνουν ότι οι επαγγελματίες υγείας που λαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη εμφανίζουν μειωμένα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης και μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εργασία τους (Antoniadou, 2022a).
Χρήση προηγμένων τεχνολογιών για την αυτοματοποίηση διαδικασιών και τη μείωση του φόρτου εργασίας
Η αξιοποίηση λογισμικού διαχείρισης ραντεβού, η χρήση ηλεκτρονικών ιατρικών αρχείων και η εφαρμογή αυτοματοποιημένων υπενθυμίσεων για τους ασθενείς μπορούν να μειώσουν τον διοικητικό φόρτο και να επιτρέψουν στους οδοντιάτρους να εστιάσουν στη φροντίδα των ασθενών (Antoniadou, 2022c).
Ψυχική και συναισθηματική υγεία των οδοντιάτρων: Μηχανισμοί και παράγοντες που τη διέπουν
Η ψυχική και συναισθηματική υγεία των οδοντιάτρων είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς επηρεάζει την επαγγελματική τους απόδοση, την ικανοποίηση από την εργασία τους και τη συνολική τους ποιότητα ζωής. Οι υψηλές απαιτήσεις του επαγγέλματος, η διαχείριση των ασθενών και των διοικητικών υποχρεώσεων, καθώς και οι κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις, δημιουργούν ένα περιβάλλον που συχνά επιβαρύνει τον ψυχισμό των επαγγελματιών υγείας (Antoniadou, 2022b).
Στο βιβλίο "Εφαρμογή των Ανθρωπιστικών Επιστημών και Βασικών Αρχών Coaching στις Επιστήμες Υγείας", αναλύονται οι βασικοί μηχανισμοί που επηρεάζουν την ψυχική και συναισθηματική υγεία των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, καθώς και τεχνικές διαχείρισης του στρες και ανάπτυξης ανθεκτικότητας απέναντι στις προκλήσεις του επαγγέλματος.
1. Κοινωνική και επαγγελματική υποστήριξη
Η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού επαγγελματικού δικτύου είναι καθοριστική για τη διαχείριση των απαιτήσεων του οδοντιατρικού επαγγέλματος και την πρόληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης. Οι οδοντίατροι που επενδύουν στη δικτύωση με συναδέλφους και συμμετέχουν ενεργά σε επαγγελματικές κοινότητες είναι καλύτερα προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εργασίας τους και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα απέναντι στο στρες και την πίεση (Antoniadou, 2022b).
Συμμετοχή σε επαγγελματικές κοινότητες και ομάδες υποστήριξης
Η αίσθηση απομόνωσης αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην επαγγελματική εξουθένωση. Οι οδοντίατροι, λόγω της φύσης του επαγγέλματός τους, εργάζονται συχνά μόνοι ή σε μικρές ομάδες, γεγονός που μπορεί να περιορίσει την επαφή με συναδέλφους και να αυξήσει το αίσθημα μοναξιάς και επαγγελματικής στασιμότητας. Η συμμετοχή σε επαγγελματικές ομάδες και η ενεργή δικτύωση με άλλους οδοντιάτρους δημιουργεί ένα υποστηρικτικό πλαίσιο που παρέχει:
Συναισθηματική υποστήριξη και αίσθηση κοινότητας: Η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους επαγγελματίες μπορεί να βοηθήσει τους οδοντιάτρους να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι στις δυσκολίες τους. Η αλληλεγγύη και η κατανόηση μεταξύ συναδέλφων μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή ενδυνάμωσης και υποστήριξης.
Πρακτικές λύσεις σε κοινές επαγγελματικές προκλήσεις: Οι επαγγελματικές κοινότητες συχνά λειτουργούν ως χώροι συζήτησης και εύρεσης λύσεων για ζητήματα όπως η διαχείριση ασθενών, η οικονομική βιωσιμότητα των ιατρείων και οι νέες τεχνολογίες στην οδοντιατρική φροντίδα.
Ευκαιρίες μάθησης και εξέλιξης: Η πρόσβαση σε σεμινάρια, συνέδρια και εκπαιδευτικά προγράμματα μέσω των επαγγελματικών συλλόγων δίνει στους οδοντιάτρους τη δυνατότητα να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους και να ενημερωθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα τους (Antoniadou et al., 2023).
Τα οφέλη της δικτύωσης μέσω συλλόγων και συνεδρίων
Η δικτύωση μέσω επιστημονικών συλλόγων, συνεδρίων και διαδικτυακών κοινοτήτων είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να μειωθεί η επαγγελματική εξουθένωση και να ενισχυθεί η επαγγελματική ανάπτυξη.
1. Συμμετοχή σε επιστημονικούς συλλόγους και οργανισμούς
Οι εθνικοί και διεθνείς οδοντιατρικοί σύλλογοι προσφέρουν στα μέλη τους πρόσβαση σε επιστημονική γνώση, επαγγελματική καθοδήγηση και δικτύωση με κορυφαίους ειδικούς του χώρου.
• Οφέλη από τη συμμετοχή σε συλλόγους
Συνεχής εκπαίδευση μέσω σεμιναρίων και επιστημονικών εκδηλώσεων.
Ευκαιρίες συνεργασίας με άλλους επαγγελματίες.
Νομική και επαγγελματική υποστήριξη σε ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία των ιατρείων.
2. Συμμετοχή σε συνέδρια και ημερίδες
Η συμμετοχή σε οδοντιατρικά συνέδρια και ημερίδες είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων, ενημέρωση για τις τελευταίες εξελίξεις και δημιουργία επαγγελματικών συνεργασιών.
• Τι προσφέρει ένα συνέδριο;
Δικτύωση με ειδικούς από διαφορετικούς τομείς της οδοντιατρικής.
Ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών.
Πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνολογίες και εργαλεία που μπορούν να βελτιώσουν την κλινική εργασία και την διοικητική και επιχειρηματική ικανότητα του οδοντιάτρου.
2. Η δύναμη των διαδικτυακών κοινοτήτων και forums
Τα τελευταία χρόνια, η χρήση διαδικτυακών κοινοτήτων και επαγγελματικών forums έχει αυξηθεί σημαντικά, επιτρέποντας στους οδοντιάτρους να συνδεθούν με συναδέλφους από όλο τον κόσμο.
Οφέλη των διαδικτυακών κοινοτήτων
Άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση με άλλους επαγγελματίες.
Δυνατότητα ανταλλαγής εμπειριών, πληροφοριών και κλινικών πρακτικών.
Πρόσβαση σε εξειδικευμένα διαδικτυακά σεμινάρια και webinars.
Οι επαγγελματικές πλατφόρμες, όπως το LinkedIn, αποτελούν έναν εξαιρετικό χώρο δικτύωσης και ανταλλαγής γνώσεων. Η δημιουργία επαγγελματικού προφίλ και η συμμετοχή σε σχετικές ομάδες μπορεί να βοηθήσει τους οδοντιάτρους να διευρύνουν το δίκτυό τους και να ανακαλύψουν νέες επαγγελματικές ευκαιρίες.
Περισσότερα για τη σημασία της δικτύωσης και της ανάπτυξης ανθεκτικότητας των επαγγελματιών υγείας μπορείτε να βρείτε στα δύο μοναδικά στο επίπεδό τους αγγλικά προγράμματα της ομάδας μας LEADER EDU στο site.
Καλλιέργεια διοικητικών και ηγετικών δεξιοτήτων για αποτελεσματικότερη διαχείριση του ιατρείου και ασπίδα κατά του Burnout στους οδοντιάτρους
Οι οδοντίατροι που αναπτύσσουν ηγετικές και διοικητικές ικανότητες είναι καλύτερα προετοιμασμένοι να διαχειριστούν τις προκλήσεις της επαγγελματικής τους καθημερινότητας, μειώνοντας το άγχος και ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους. Η ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης του ιατρείου, του προσωπικού και των οικονομικών πτυχών του επαγγέλματος δεν είναι απλώς ένα επιπλέον προσόν, αλλά ένας καθοριστικός παράγοντας για την επαγγελματική ικανοποίηση και τη βιωσιμότητα μιας οδοντιατρικής επιχείρησης (Antoniadou, 2022c).
Οι επαγγελματίες που επενδύουν στην εκπαίδευσή τους σε θέματα ηγεσίας και επιχειρηματικής διαχείρισης μπορούν να:
Βελτιώσουν τη λήψη αποφάσεων υπό πίεση.
Ενισχύσουν την ικανότητά τους να διαχειρίζονται το ανθρώπινο δυναμικό.
Αναπτύξουν στρατηγικές για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του ιατρείου τους.
Αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων στον χώρο της υγείας.
Το 8μηνο αγγλόφωνο πρόγραμμα του Leader Edu: Η πιο ολοκληρωμένη εκπαίδευση στις ηγετικές δεξιότητες για επαγγελματίες υγείας
Για τους οδοντιάτρους που επιθυμούν να ενισχύσουν τις ηγετικές και διοικητικές τους δεξιότητες, το 8μηνο πρόγραμμα ηγεσίας και διαχείρισης στον χώρο της υγείας (Αristotelian Sustainable Leaderhsip) του Leader Edu είναι η ιδανική επιλογή.
Τι καθιστά το πρόγραμμα μοναδικό;
Ολοκληρωμένος ορισμός της ηγεσίας: Είναι το μόνο πρόγραμμα που προσφέρει έναν καθολικό ορισμό για την ηγεσία στον τομέα της υγείας, βοηθώντας τους επαγγελματίες να αναπτύξουν ηγετική νοοτροπία.
Εξειδίκευση στη διαχείριση καταστάσεων κρίσης: Οι επαγγελματίες προετοιμάζονται για τις προκλήσεις και τις κρίσεις που μπορεί να προκύψουν στον τομέα της υγείας, αποκτώντας κρίσιμες δεξιότητες ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας.
Πρακτική εκπαίδευση στη διοίκηση μονάδων υγείας: Οι συμμετέχοντες μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το ιατρείο τους, από τη χρηματοοικονομική διαχείριση μέχρι τη βελτιστοποίηση της απόδοσης της ομάδας τους.
Συνδυασμός θεωρητικής γνώσης και εφαρμογών στην πράξη: Με σύγχρονες μεθοδολογίες μάθησης, οι επαγγελματίες αποκτούν άμεσα εφαρμόσιμες δεξιότητες.
Περισσότερες πληροφορίες και εγγραφή στο πρόγραμμα εδώ:
Leader Edu – 8μηνο Πρόγραμμα Ηγεσίας & Διαχείρισης στην Υγεία 
Γιατί η ηγεσία είναι κλειδί για την πρόληψη του Burnout;
Οι οδοντίατροι που έχουν αναπτύξει ηγετικές δεξιότητες είναι σε θέση να διαχειρίζονται τις προκλήσεις της επαγγελματικής τους πορείας με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία. Η εκπαίδευση στις αρχές της ηγεσίας δεν αφορά μόνο τη διοίκηση ενός ιατρείου, αλλά και την προσωπική ανάπτυξη του επαγγελματία, προσφέροντας:
Βελτιωμένη ανθεκτικότητα στο άγχος και τις δυσκολίες.
Αυξημένη ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές και τις προκλήσεις του κλάδου.
Καλύτερη διαχείριση χρόνου και προτεραιοτήτων, αποφεύγοντας την εξουθένωση.
Η σωστή διαχείριση της ηγεσίας στον χώρο της υγείας μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ της επαγγελματικής εξουθένωσης και της επιτυχημένης και ισορροπημένης επαγγελματικής πορείας.
Επένδυσε στην ηγεσία σου σήμερα!
Δες περισσότερα και δήλωσε συμμετοχή εδώ:
Leader Edu – 8μηνο Πρόγραμμα Ηγεσίας & Διαχείρισης στην Υγεία
Βιβλιογραφία
•Antoniadou, M. Estimation of Factors Affecting Burnout in Greek Dentists before and during the COVID-19 Pandemic. Dent. J. 2022, 10, 108. https://doi.org/10.3390/dj10060108
•Antoniadou, M. Leadership and Managerial Skills in Dentistry: Characteristics and Challenges Based on a Preliminary Case Study. Dent. J. 2022, 10, 146. https://doi.org/10.3390/dj10080146
•Antoniadou, M. Quality of Life and Satisfaction from Career and Work–Life Integration of Greek Dentists before and during the COVID-19 Pandemic. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 9865. https://doi.org/10.3390/ijerph19169865
•Antoniadou, M.; Mangoulia, P.; Myrianthefs, P. Quality of Life and Wellbeing Parameters of Academic Dental and Nursing Personnel vs. Quality of Services. Healthcare 2023, 11, 2792. https://doi.org/10.3390/healthcare11202792
•Antoniadou, M.; Manta, G.; Kanellopoulou, A.; Kalogerakou, T.; Satta, A.; Mangoulia, P. Managing Stress and Somatization Symptoms Among Students in Demanding Academic Healthcare Environments. Healthcare 2024, 12, 2522. https://doi.org/10.3390/healthcare12242522
•Μangoulia, P.; Kanellopoulou, A.; Manta, G.; Chrysochoou, G.; Dimitriou, E.; Kalogerakou, T.; Antoniadou, M. Exploring the Levels of Stress, Anxiety, Depression, Resilience, Hope, and Spiritual Well-Being Among Greek Dentistry and Nursing Students in Response to Academic Responsibilities Two Years After the COVID-19 Pandemic. Healthcare 2025, 13, 54. https://doi.org/10.3390/healthcare13010054
•Antoniadou M. Economic survival during the COVID-19 pandemic. Oral Hyg Health 2021, 9:1, 267-269. https://www.omicsonline.org/open-access/economic-survival-in-the-covid19-pandemic-era.pdf
•Devetziadou M, Antoniadou M. Dental Patient’s Journey Map: Introduction to Patient’s Touchpoints. Online Journal of Dentistry & Oral Health, 2021. ISSN: 2641-1962 Doi: 10.33552/OJDOH.2021.04.000594 https://irispublishers.com/ojdoh/pdf/OJDOH.MS.ID.000593.pdf
•Αntoniadou M., Devetziadou M. Sensory Branding: A new era in Dentistry. J Dent Oral Health 2020:1-8. ISSN: 2641-1962. doi: 10.33552/OJDOH.2020.03.000570 , https://irispublishers.com/ojdoh/fulltext/sensory-branding-a-new-era-in-dentistry.ID.000570.php
Περισσότερα στην ερευνητική μονογραφία της Μαρίας Αντωνιάδου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ:
Διασφάλιση και έλεγχος ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας. Το οδοντιατρικό μοντέλο ποιότητας. Materiam superabat opus. Αντωνιάδου Μ. Ερευνητική μονογραφία. Εκδ. Τσότρας, Αθήνα 2022.
Δωρεάν eBook: Ευζωία & Αυτοφροντίδα για Οδοντιάτρους 
Είσαι οδοντίατρος και νιώθεις πίεση από τις απαιτήσεις της δουλειάς;
Ψάχνεις τρόπους να διαχειριστείς το άγχος και να βελτιώσεις την ευεξία σου;
Θέλεις να προσφέρεις καλύτερη φροντίδα στους ασθενείς σου χωρίς να εξαντλείσαι;
Το eBook "Σημασία της Ευζωίας & Αυτοφροντίδας για Οδοντιάτρους" είναι για σένα!
Ένας σύντομος αλλά ουσιαστικός οδηγός που θα σου δώσει τα εργαλεία για:
Διαχείριση επαγγελματικής εξουθένωσης
Βελτίωση της ψυχικής και σωματικής σου υγείας
Εργονομικές λύσεις για πρόληψη τραυματισμών
Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής & προσωπικής ζωής
Πρακτικές συμβουλές από το eBook "Ευζωία & Αυτοφροντίδα για Οδοντιάτρους"
Βελτίωσε την εργονομία στον χώρο σου
Ενσωμάτωσε mindfulness και διαλείμματα
Διατήρησε ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
Απόκτησε το ΔΩΡΕΑΝ!
Κάνε εγγραφή στη λίστα μας και απόκτησε άμεσα το eBook που θα σου αλλάξει την καθημερινότητα!
ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΗ ΛΙΣΤΑ & ΛΗΨΗ eBOOK
Συμπέρασμα
Το burnout στους οδοντιάτρους είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο που απαιτεί συντονισμένες παρεμβάσεις για την πρόληψη και διαχείρισή του. Μέσα από την ενίσχυση της αυτοφροντίδας, τη βελτίωση της επαγγελματικής ισορροπίας και τη διαχείριση των στρεσογόνων παραγόντων, οι οδοντίατροι μπορούν να διατηρήσουν την ευεξία τους και να συνεχίσουν να παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στους ασθενείς τους.
Περισσότερα στο σύγγραμμα: Eφαρμογή των ανθρωπιστικών επιστημών και βασικές αρχές coaching στην οδοντιατρική. Αντωνιάδου Μ. Σύγγραμμα για το μάθημα «Εφαρμογή των ανθρωπιστικών επιστημών και αρχών καθοδήγησης στην οδοντιατρική». Eκδ. Τσότρας, Αθήνα 2022.
ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ
- MONO ΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ -
Ερωτηματολόγιο ανοιχτό για συμπλήρωση από: Δεκέμβριο 2024 - Ιούλιο 2025.
Σκοπός αυτής της έρευνας
Ο πρωταρχικός στόχος αυτής της μελέτης είναι να συνεισφέρει πολύτιμες γνώσεις στην εκπαίδευση των γυναικών επαγγελματιών υγείας του ακαδημαϊκού τομέα, σχετικά με θέματα ηγεσίας και γυναικείας ανθεκτικότητας στον εργασιακό χώρο. Σε αυτήν την έρευνα, όλα τα δεδομένα που συλλέγονται αντιμετωπίζονται με τη μέγιστη εμπιστευτικότητα, τηρώντας τις δεοντολογικές κατευθυντήριες γραμμές και τους κανονισμούς προστασίας προσωπικών δεδομένων των σχολών επιστημών υγείας του ΕΚΠΑ. Η συμμετοχή είναι εντελώς εθελοντική και οι συμμετέχοντες έχουν το δικαίωμα να μην συμμετάσχουν χωρίς κυρώσεις, διασφαλίζοντας ότι η ακαδημαϊκή τους θέση και η σχέση τους με το πανεπιστήμιο παραμένουν ανεπηρέαστες. Θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανή ταλαιπωρία των συμμετεχόντων και η μελέτη δεν ενέχει κινδύνους. Όλα τα ερευνητικά δεδομένα θα αποθηκεύονται με ασφάλεια ψηφιακά, με περιορισμένη πρόσβαση μόνο στους ερευνητές.
Αυτό το πρόγραμμα έχει εγκριθεί από την Επιτροπή Δεοντολογίας Έρευνας του Τμήματος Οδοντιατρικής και Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ.
👩🔬👍Σας καλούμε θερμά να συμμετάσχετε σε αυτή την πρωτοβουλία, η οποία σχεδιάστηκε από γυναίκες ερευνήτριες με στόχο την ενδυνάμωση και υποστήριξη των γυναικών συναδέλφων στον ακαδημαϊκό τομέα υγείας. Η συμβολή σας είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της γνώσης γύρω από τη γυναικεία ηγεσία και ανθεκτικότητα στον εργασιακό χώρο.
Για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου μπορείτε να πατήσετε EΔΩ
Ή να σκανάρετε εδώ:
Περισσότερα για τα προγράμματα ηγεσίας και γυναικείας ανθεκτικότητας της ακαδημαϊκής ομάδας μπορείτε να δείτε στο site: www.leader-edu.cce.uoa.gr
#Διαβάστε τα Νέα μας
